مجموعه ای از کتاب های تفسیر رؤیا هر خوابی که باشد تعبیر آن را خواهید یافت
چگونه یک انسان برخی از حیوانات را در زندگی خود به کار می گیرد؟به گزارش «دانشنامه تخصصی قرآنی»: هرکس کتب تفسیری به جا مانده از علمای اسلام را مرور کند، تنوع زیادی در آنها مشاهده می‌شود، به گونه‌ای که با توجه به ملاحظات متعدد می‌توان آنها را به چند بخش تقسیم کرد که متخصصان این بخش‌ها را نسبت داده‌اند. به سه نکته (رجوع کنید به دایره المعارف، ص 277 و 278).
ملاحظه اول: از نظر منابعی که تفسیر از آنها به دست می آید با این ملاحظه به دو قسمت تفسیر به آنچه بیان شده و تفسیر بر اساس نظر تقسیم می شود.تفسیر بر حسب نظر همه انواع تفسیر. طبق نظر، ممدوح و مذموم در تمام گرایشات فقهی، صوفیانه، بلاغی، ادبی، عینی و تحلیلی و کلی، علمی و غیره آن گنجانده شده است.ملاحظه دوم: تفسیر از نظر بسط و اختصار به دو قسمت تقسیم می شود: تفسیر تحلیلی و تفسیر کلی.ملاحظه سوم: از نظر عمومیت مباحث تفسیری که منطبق بر مفسر هر سوره است و از نظر اختصاصی بودن ماده ای خاص، پس کل قرآن کریم و با این ملاحظه تقسیم می شود. به دو بخش، یک تفسیر کلی و یک تفسیر عینی.دایره المعارف نتیجه می گیرد که دلیلی وجود ندارد که تفسیری خاص در بیش از یکی از این بخش ها با ملاحظات مختلف گنجانده شود، زیرا این ملاحظات در مقابل مورد توجه قرار نگرفته و رابطه بین آنها تناقض نبوده است.
فهرستی از کتب تفسیری
طبقه بندی، تفسیر بر اساس آنچه گفته شد:
جامع البیان فی تفسیر القرآن – تألیف ابن جریر طبری.بحرالعلوم ابواللیث، نصر بن محمد السمرقندی.معالم التنزیل، تألیف ابومحمد الحسن بن مسعود بغاوی.مصحح، تفسیر الکتاب العزیز، تألیف ابومحمد عبدالحق بن غالب بن عطیه.تفسیر قرآن مجید، ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر.الجواهر الحسن، تفسیر القرآن، ابوزید عبدالرحمن بن محمد ثعالبی.الدر المنتور، تفسیر ماثور، از الحافظ جلال الدین بن ابی بکر عبدالرحمن سیوطی.فتح القادر که فن نقل را با دانش علم تفسیر در هم آمیخته است، اثر محمد بن علی شوکانی، همان گونه که از عنوان آن مشخص است، تفسیری جامع از تفسیر بر اساس حدیث است. و تفسیر بر اساس نظر.عدوة البیان: تبیین قرآن از طریق قرآن، اثر شیخ محمد الامین بن محمد مختار شنقیتی.مصادیق تفسیر بر اساس آنچه نوشته شده است، غیر از آثار خود: تفسیر مبتنی بر رأی به معنای رها کردن مؤلف از تفسیر آنچه نوشته شده است، نیست، زیرا اکثر تفاسیر مبتنی بر رأی – اگر نگوییم همه آنها – شامل موارد بسیاری است. روایات تفسیری بر اساس آنچه بیان شد، تقویت یک معنا یا ترجیح دادن نظری بر نظر دیگر و مانند اینها و از جمله این تفاسیر عبارتند از:
کنکاش در حقایق وحی – الزمخشری.مفاتیح الغیب – فخرالدین رازی.الجامع لی احکام القرآن – القرطبی.روح المعانی، تفسیر قرآن اعظم و مثنی های هفتگانه – آلوسی.رهایی و روشنگری، – محمد آل طاهر بن عاشور.محاسن الطویل – القاسمی.برجسته ترین آثار تفسیری به نظر ستوده:
مفاتیح الغیب – فخرالدین رازی.انوار النزول و اسرار تفسیر – قاضی عبدالله بن عمر البیضاوی.مدارهای وحی و حقایق تفسیر – ابی البرکات عبدالله بن احمد النسفی.باب تفسیر، معانی النزول – علاءالدین علی بن محمد الخازن.دریای اقیانوس – محمد بن یوسف معروف به بابی حیان.عجایب قرآن و خواسته های ملاک – نظام الدین بن الحسن النیصبوری.از تفاسیر غیر اهل سنت:
تطهیر قرآن از مسائل ناپسند – قاضی عبدالجبار معتزلی.الکشاف – ابوالقاسم محمود بن عمر الزمخشری، جار الله معتزلی.فرهنگستان البیان برای علوم قرآنی – ابوعلی الفضل بن الحسن طبرسی، شیعه.المیزان فی تفسیر القرآن – محمد حسین طباطبایی، شیعه.طبقه بندی تفسیر تحلیلی تفسیر به دو بخش تقسیم می شود: تحلیلی و عمومی. اکثر کتاب های تفسیر مبتنی بر نظر که ذکر کردیم می توانند الگویی برای آثاری مانند تفسیر تحلیلی شوند.
تفسیر ابن جریر طبری.تفسیر القرطبی.تفسیر سینوپتیک کار می کند
قرآن تفسیر شده – استاد محمد فرید وجدی.التفسیر الواسط – صادر شده از فرهنگستان تحقیقات اسلامی.تفسیر مدرن – محمد عزه دروازه.توضیح واضح – دکتر محمد محمود هگزی.طبقه بندی تفسیر فقهی:
1) از حنفیان
احکام القرآن – ابوبکر رازی معروف به الجصاص متوفی سال 370 هجری قمری.تفاسیر احمدیه و شرح آیات شرعی – احمد ابی سعید به نام (ملاجیون) از علمای قرن یازدهم هجری قمری.2) شافعی
احکام القرآن، تألیف شافعی – گردآوری شده توسط ابوبکر بیهقی، مؤلف السنن.احکام القرآن – الکیاء الحراسی متوفای سال ۵۰۴ هجری قمری.3) مالکی
احکام القرآن – ابن العربی متوفای ۵۴۳ هجری قمری.الجامع لی احکام القرآن – امام القرطبی متوفای سال ۶۷۱ هجری قمری.3) شیعیان
فقه القرآن القطب الراوندی متوفای سال 573 هجری قمری.آثار تفسیر بلاغی
پیشاهنگ – محمود بن عمر خوارزمی، معتزلی، ملقب به جار الله الزمخشری.انوار النزول و اسرار تفسیر – القاضی البیضاوی.هدایت عقل سلیم، به محاسن کتاب مقدس – ابوالسعود محمد بن محمد بن مصطفی العماد الحنفی.آثار تفسیر صوفیانه
1) تفسیر صوفیانه نظری
فتوحات مکه – ابن عربی.الفصوص – ابن عربی و تفسیر منسوب به او.2) تفسیر عملی صوفیانه
حقایق تفسیری – ابی عبدالرحمن السلامی.تفسیر قرآن کریم – سهل التستری.عجایب قرآن و خواسته های ملاک – النیسبوریروح المعانی – الوسی.تعبیر منسوب به ابن عربی.از نظر شورای عالی معارف اسلامی، تفسیر نظری صوفیانه، تفسیر قرآن نیست، بلکه تفکری انحرافی است که در پوشش تفسیر قرآن و ردای تبیین قرآنی قصد تبلیغ دارد. در مورد تفسیر دلالتی، نظر باطل است زیرا بستگی به وجدان دارد، پس تفسیر. (رجوع کنید به دایره المعارف تخصصی قرآن ص 284)
آثار تفسیر فلسفی
علمای اسلامی آن را زیاده‌روی و روشن می‌دانستند و تندی آن را آشکار می‌کردند، از این رو خداوند تعابیر متن قرآن را مطابق با گفته‌های فلاسفه بیان کرده است. یا تبیین متون قرآنی با آرای فلاسفه و این خطرناکتر از این است که کلام فیلسوف را مبنا قرار دهد و کلام الله جل جلاله را فرعی قرار دهد. ترازو و ترازو تیز بزرگتر و خطرناکتر از ترازو قبلی است.
فصوص الحکم – ابونصر فارابی متوفی سال 339 هَ.نامه های اخوان الصفا – گمان می رود مربوط به اسماعیلیان باطنی باشد.آثار تفسیر ادبی اجتماعی
تفسیر جز عما – شیخ محمد عبده.تفسیر المنار – رشید رضا.تفسیر المراغی – شیخ محمد مصطفی المراغی.تفسیر قرآن کریم – شیخ محمود شلتوت از اول جزء اول تا آخر جزء دهم آن.تفسیری از الهام قرآن – محمد حسین فضل الله. شیعه.کتاب کار تفسیر ماهوی
مفردات القرآن – الراغب الاصفهانی.الطبیان، جزء القرآن – ابن القیم.حقایق تفسیری – الشریف الراضی، الشیعی.نسخ و منسوخ – ابوجعفر النحاس.اسباب نزول – الوحدی.اسباب نزول – السیوطی.مفاتیح الغیب – فخرالدین رازی.مرواریدها را طوری تنظیم کنید که با آیات و سوره ها مطابقت داشته باشند – ابوالحسن ابراهیم بن عمر بقایی.در سایه های قرآن – سید قطب.از رهنمود قرآن – محمدتقی المدرسی. شیعه.وحدت موضوعی در قرآن – دکتر محمد محمود حجازی. (پایان نامه دکتری)توضیح واضح – دکتر محمد محمود هگزی.زنان در قرآن – عباس العکد.ربا در قرآن کریم – ابوالعلاء مودودی.ده فرمان – شیخ سابق الازهر محمود شلتوت.آغاز تفسیر عینی است – دکتر عبدالحی الفراماوی.جدال در قرآن کریم – دکتر ظاهر عوض المعی.ارتش مسلمین، هدف، رهبری و ارتش آن در پرتو قرآن کریم – دکتر جمال مصطفی عبدالحمید النجار.کارهای دیگر:
فتح البیان: اهداف قرآن – محمد صدیق حسن خان
درآمدی بر اصول تفسیر – امام ابن تیمیه
